Ο δημιουργικός 40χρονος Αγγλος σκηνοθέτης Κρίστοφερ Νόλαν έγινε παγκόσμια γνωστός με τη δεύτερη ταινία του «Memento» (2000), η οποία χαρακτηριζόταν από την αντίστροφη χρονική δομή της.
Η τεχνική του κατάρτιση (ασχολείται με τις ταινίες από εφτά χρόνων), το ενδιαφέρον του για σκοτεινούς χαρακτήρες και υποθέσεις που συνήθως εξελίσσονται γύρω από ένα έγκλημα, το καλό και το κακό, και οι πρωτότυπες πλοκές των σεναρίων του τον έχουν εδραιώσει στο Χόλιγουντ ως έναν από τους «auteurs» κινηματογραφιστές, ικανούς για το πρωτότυπο («Insomnia», 2002 και «The prestige», 2006) αλλά και το τετριμμένο, δηλαδή εγγυημένο για το box office («Batman begins», 2005 και «Ο μαύρος ιππότης», 2008). Η τελευταία του ταινία «Inception», που έχει γίνει ήδη τεράστια εμπορική επιτυχία στην Αμερική και παίζεται από χθες στις ελληνικές αίθουσες, περιέχει όλα τα παραπάνω στοιχεία χτισμένα σ' ένα τοπίο ονείρου, που στην προκειμένη περίπτωση μάλλον πρόκειται για εφιάλτη. Ο ήρωας, που τον ερμηνεύει ο Λεονάρντο ντι Κάπριο, έχει τη σπάνια ικανότητα να κλέβει μυστικά από τα βάθη του υποσυνείδητου των ανθρώπων που κοιμούνται. Αν και είναι περιζήτητος από τις εταιρείες κατασκοπίας, έχει χάσει την προσωπική του ζωή. Η τελευταία του αποστολή είναι και η μοναδική του ευκαιρία να καταφέρει το αδύνατο: αντί να κλέψει μια ιδέα, να τη δημιουργήσει.
Περιγράψτε μας τη διαδικασία γραφής ενός τόσο περίπλοκου σεναρίου που καταπιάνεται με τον χώρο του ασυνειδήτου.
«Διήρκεσε μια δεκαετία. Προφανώς ασχολήθηκα και με άλλα πράγματα στο ενδιάμεσο, αλλά χρειάστηκε πολύς χρόνος για να απορροφήσω τις ιδέες, να τις επεξεργαστώ και να βρω έναν τρόπο να τις εκφράσω. Πάντως, δεν κάνω πολλή έρευνα. Κλίνω προς μια υποκειμενική γραφή και αναζήτηση της προσωπικής διαδικασίας του μυαλού και των ονείρων. Ετσι έγραψα και το "Memento". Το "Inception", λοιπόν, γεννήθηκε μέσα από μια πολύχρονη προσπάθεια να εντάξω ενδιαφέρουσες ιδέες και χαρακτήρες σε μια αφήγηση».
Πώς εμπνευστήκατε τις περίεργες ιδέες της ταινίας;
«Υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα, για μένα, συσχέτιση. Οταν ονειρευόμαστε πλάθουμε ιστορίες και κόσμους με τον νου μας, ενώ στο σινεμά βλέπουμε έναν κόσμο που κάποιος άλλος έπλασε και που μας απορροφά. Στα όνειρα, όμως, παρ' όλο που εμείς φτιάχνουμε τον κόσμο, τα πρόσωπα και τα λόγια τους, δεν έχουμε συναίσθηση αυτής της διαδικασίας. Αντίθετα αισθανόμαστε ότι βρισκόμαστε στην πραγματικότητα. Αυτό το βρίσκω πάρα πολύ ενδιαφέρον, αφού δηλώνει την ατελείωτη ικανότητα δημιουργίας του ανθρώπινου νου. Γι' αυτό ήθελα να βρω έναν τρόπο να εμπλέξω το κοινό στην ιδέα ότι μπορείς να δημιουργήσεις έναν εναλλακτικό κόσμο μέσω του οποίου να ελέγχεις και να χειρίζεσαι κάποιον άλλο».
Το «μοίρασμα» των ονείρων που υπάρχει στην ταινία θα επιθυμούσατε να έχετε τη δυνατότητα να το κάνετε και στη ζωή σας;
«Το αντίθετο. Η ταινία μου υπαινίσσεται ότι το "μοίρασμα των ονείρων" θα γινόταν αντικείμενο κατάχρησης με συνέπειες καταστροφικές για την ανθρωπότητα. Γεγονός είναι ότι αυτή η απίστευτη περιοχή του ανθρώπινου νου είναι απόλυτα προσωπική και ιδιωτική υπόθεση του καθένα. Για τον σκοπό της ταινίας, ωστόσο, η ιδέα τού να μοιράζεσαι τα όνειρά σου με κάποιον άλλο σημαίνει ότι βρίσκεσαι σε μια εναλλακτική πραγματικότητα μαζί του και τότε όλα είναι δυνατά. Το ίδιο και με την "εναργή ονειροπόληση", δηλαδή το να έχεις συναίσθηση του ότι ονειρεύεσαι και ότι μπορείς να κατευθύνεις το όνειρο».
Αισθάνεστε ότι η εμπειρία της ταινίας συνέβαλε και στην ανάπτυξη της δημιουργικότητάς σας;
«Η προσωπική έρευνα της λειτουργίας του νου -πράγμα που έχω κάνει με τις περισσότερες ταινίες μου, όπως το "Memento"- μπορεί να επιφέρει την ανάπτυξη της δημιουργικότητας. Μερικοί θεατές μού είπαν ότι αφού είδαν την ταινία, άρχισαν να βλέπουν περισσότερα όνειρα. Στην αρχή ξαφνιάστηκα, αλλά μετά κατάλαβα ότι η ταινία ζητάει από τους θεατές ακριβώς αυτό: να δώσουν προσοχή στα όνειρά τους. Δεν είναι τυχαίο ότι τότε αρχίζεις να τα θυμάσαι περισσότερο. Η μελέτη και η ανάλυση του νου ασκούν μάλλον επιρροή και στον ίδιο τον νου».
Συνήθως οι πρωταγωνιστές σας έχουν ένα είδος εμμονής, αμνησίας ή φοβίας. Γιατί;
«Πάντα μου άρεσαν το φιλμ νουάρ και το crime fiction. Οι πρωταγωνιστές σε τέτοιες ιστορίες έχουν συχνά κάποιο ελάττωμα ή βλέπουν τον κόσμο από μια δική τους σκοπιά. Ο αφηγητής δεν είναι απόλυτα πιστευτός. Βλέπει την πραγματικότητα με υποκειμενική ματιά. Νομίζω ότι οι χαρακτήρες που πάσχουν από μια δυσλειτουργία στο πώς αντιλαμβάνονται τον κόσμο, εντείνουν για τον θεατή την υποκειμενική άποψη του κινηματογράφου. Δηλαδή, αρχίζει και ο ίδιος να τρέχει στον λαβύρινθο του νου του πρωταγωνιστή».
Πώς διαλέξατε τις εικόνες που θα δημιουργούσαν τον κόσμο της ταινίας;
«Η βάση των επιλογών μου ορίστηκε από μια πρόταση που ακούγεται στην ταινία: "Τα όνειρα είναι αληθινά όσο είσαι μέσα σ' αυτά". Αν η ταινία δεν καταφέρει να παρουσιάσει έναν κόσμο πιστευτό, τότε θ'αποτύχει. Αυτό σήμαινε ότι ο απροκάλυπτος σουρεαλισμός ήταν απαγορευμένος. Αυτό ίσως σας φανεί παράλογο, ειδικά όταν στην ταινία υπάρχουν σκηνές όπου δρόμοι διπλώνουν στα δύο. Αλλά δίνοντας οδηγίες στους επικεφαλής της ομάδας των σπέσιαλ εφέ, επιμέναμε πως δεν θέλαμε να υπάρχει ελαστικότητα στις σκηνές αυτές. Θέλαμε ο θεατής να έχει την αίσθηση ότι πρόκειται για μια τεράστια μηχανή. Ημουν επηρεασμένος από τις γέφυρες του Σικάγου, τις οποίες χρησιμοποιήσαμε και στο "Batman begins". Μοιάζουν με απλούς δρόμους, αλλά ξαφνικά μεταμορφώνονται σε σηκωμένες γέφυρες μέσα στο κέντρο της πόλης! Ετσι και στην ταινία προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα σουρεαλιστικό περιβάλλον με όψη όμως απόλυτα κανονική, του οποίου ξαφνικά να φανερώνεται η πραγματική λειτουργικότητα. Το ίδιο κάναμε και με τον σχεδιασμό του ήχου. Θέλαμε βέβαια να δώσουμε και μια αίσθηση φουτουριστικού τοπίου, όχι πολύ έντονη, αρκετή, όμως, για να δώσει στον θεατή την εντύπωση ότι η τεχνολογία που επιτρέπει το μοίρασμα των ονείρων είναι διαθέσιμη».
Οι σκηνές με το εφέ μηδέν βαρύτητας ήταν πολύ εντυπωσιακές.
«Φτιάξαμε πλατό με διάφορες κατευθύνσεις - κάθετα, οριζόντια και περιστρεφόμενα. Αλλά η επιτυχής αίσθηση της έλλειψης βαρύτητας οφείλεται και στη μαστοριά και αφοσίωση του Τζόζεφ-Γκόρντον Λέβιτ, που δεν δίστασε να κρεμαστεί ανάποδα στα τρία μέτρα και να παίξει έτσι σε σκηνές μάχης. Είχαμε ένα ιδιότυπο κατασκεύασμα, κάτι σαν τραμπάλα, το οποίο τον κρατούσε από τους γοφούς και άλλα πολλά τέτοια. Κάθε πλάνο σχεδόν ήθελε και δικό του πλατό ή μηχάνημα».
info: Για τρεις συνεχόμενες εβδομάδες το «Inception», που βγήκε στις ΗΠΑ στα τέλη Αυγούστου, είναι πρώτο στο box office. Εκανε άνοιγμα, προς έκπληξη πολλών, με 60,4 εκατ. δολάρια. Εδωσε έτσι στον Ντι Κάπριο την ευχαρίστηση του μεγαλύτερου «ανοίγματος» στην καριέρα του. Διότι μπορεί ο «Τιτανικός» να εξελίχτηκε σε μία από τις πιο εμπορικές επιτυχίες όλων των εποχών, αλλά το πρώτο του Σαββατοκύριακο στις αίθουσες δεν ξεπέρασε τα 28 εκατ. δολάρια.
Οι ταινίες 3D δεν έχουν φινέτσα
Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον Λεονάρντο ντι Κάπριο;
«Είναι φοβερά χαρισματικός και κάνει τον θεατή αμέσως να τον συμπαθήσει... Πέρα απ'αυτό, όμως, έχει τρομερό ταλέντο. Βασίζει την ερμηνεία του στην ανάλυση του χαρακτήρα και παραμένει 100% πιστός σ' αυτό. Ποτέ δεν παίζει κάτι στην τύχη, για εντύπωση. Η κάθε λεπτομέρεια της ερμηνείας του έχει να κάνει με τον χαρακτήρα του. Ετσι δουλεύει πολύ με το σενάριο, θέλει να ξέρει τα πάντα, όσα κρύβονται πίσω από κάθε σελίδα και κάθε γραμμή διαλόγου. Δουλέψαμε πολύ μαζί κατ' αυτόν τον τρόπο. Οταν έφτασε όμως η ώρα του γυρίσματος, ήταν όλα ξεκάθαρα γι' αυτόν και είχε την πεποίθηση της γνώσης».
Ποια είναι η γνώμη σας για τον στερεοσκοπικό κινηματογράφο; Σκοπεύετε να χρησιμοποιήσετε την τεχνική στις επόμενες ταινίες σας;
«Είμαι ακόμα επιφυλακτικός. Η τεχνική έχει έρθει και περάσει από τη μόδα πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Μελετήσαμε το ενδεχόμενο να γυρίσουμε το "Inception" σε 3D. Νομίζω όμως ότι μια καλογυρισμένη ταινία που προβάλλεται σε καλή οθόνη, δίνει την αίσθηση των τριών διαστάσεων έτσι κι αλλιώς. Πιστεύω ότι ο συμβατικός τρόπος γυρίσματος προσδίδει περισσότερη φινέτσα στην ταινία και μέχρι να ξεφορτωθούμε τα γυαλιά ή να καλυτερεύσουμε την τεχνική του στερεοσκοπικού συστήματος, θα συνεχίσω να είμαι επιφυλακτικός».
