Το γιγάντιο φράγμα που κατασκεύασε η Κίνα στον ποταμό Γιανγκτσέ, το μεγαλύτερο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο του κόσμου, φλερτάρει τόσο με το μεγαλείο όσο και με την καταστροφή.
Το Φράγμα των Τριών Φαραγγιών από τη μία προστατεύει από τις εποχικές πλημμύρες και παράγει άφθονο ηλεκτρικό ρεύμα, από την άλλη εκτόπισε εκατομμύρια κατοίκους, έπνιξε δεκάδες αρχαιολογικούς χώρους και απειλεί τον Γιανγκτσέ με οικολογική καταστροφή.
Τα υπέρ και τα κατά συζητούνται από τη δεκαετία του 1920, όταν η ιδέα του φράγματος προτάθηκε για πρώτη φορά. Το σχέδιο εγκρίθηκε με την ισχνότερη δυνατή πλειοψηφία όταν κατατέθηκε στη Βουλή από τον πρωθυπουργό Λι Πενγκ το 1992.
Το έργο των 25 δισ. δολαρίων στην επαρχία Χουμπέι εγκαινιάστηκε επίσημα το Μάιο του 2006, αν και δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί πριν το 2011. Το τσιμεντένιο τείχος του φράγματος έχει μήκος 2.335 μέτρα από όχθη σε όχθη και ύψος 101 μέτρα. Δημιουργεί πίσω του έναν στενόμακρο ταμιευτήρα μήκους 640 χιλιομέτρων και χωρητικότητας σχεδόν 40 κυβικών χιλιομέτρων.
Μέχρι σήμερα 1,4 εκατ. άνθρωποι έχουν αναγκαστεί να μετακινηθούν και ακόμα 4 εκατομμύρια αναμένεται ότι θα χρειαστεί να κάνουν το ίδιο τα επόμενα χρόνια.
Για την κυβέρνηση, η θυσία των κατοίκων της περιοχής εξυπηρετεί το γενικότερο καλό. Η κύρια λειτουργία του φράγματος είναι να προστατεύει από τις εποχικές πλημμύρες του Γιανγκτσέ, οι οποίες απειλούν αρκετές μεγάλες πόλεις, ανάμεσά τους η Σαγκάη, σε απόσταση 1.600 χιλιομέτρων από το φράγμα.
Η δεύτερη λειτουργία του έργου είναι βέβαια η παραγωγή ενέργειας, η οποία αναμένεται να φτάσει τα 22,5 Gigawatt όταν τεθεί σε λειτουργία και η τελευταία από τις 34 γεννήτριες. Η ισχύς αυτή εκτιμάται ότι αντιστοιχεί σήμερα το 3% της ενεργειακής κατανάλωσης της Κίνας.
Η κινεζική κυβέρνηση θεωρεί ότι το φράγμα συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος, δεδομένου ότι περιορίζει τη χρήση γαιάνθρακα για παραγωγή ενέργειας κατά 31 εκατομμύρια τόνους το χρόνο, ποσότητα που αντιστοιχεί στην εκπομπή 100 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Περαιτέρω μείωση των εκπομπών επιτυγχάνεται με τους δύο υδατοφράκτες του έργου που διευκολύνουν τη ναυσιπλοΐα και περιορίζουν τα μεταφορικά έξοδα.
Πολλοί όμως θεωρούν ότι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του φράγματος υπερσταθμίζουν οποιαδήποτε οφέλη. Παρά την κατασκευή δεκάδων νέων μονάδων επεξεργασίας λιμάτων, μείωση της ροής του ποταμού έχει ήδη οδηγήσει σε συσσώρευση ρύπων που απειλεί να απονεκρώσει τα νερά.
Το φράγμα θεωρείται μία από τις αιτίες που οδήγησαν στην εξαφάνιση το ποταμίσιο δελφίνι της Κίνας και αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά τόσο το ψάρι οξύρρυγχο του Γιανγκτσέ όσο και τον γερανό της Σιβηρίας, ένα πτηνό στα πρόθυρα της εξαφάνισης.
Επιπλέον, το έργο εμποδίζει τη φυσική ροή ιλύος που εμπλουτίζει το δέλτα του ποταμού με θρεπτικά συστατικά.
Αντί να φτάνει μέχρι το δέλτα, η λάσπη συσσωρεύεται πίσω από το τείχος του φράγματος και μάλιστα με ανησυχητικό ρυθμό, δημιουργώντας φόβους ότι σταδιακά θα αρχίσει να εμποδίζει τη λειτουργία των τουρμπίνων και θα πνίξει το όλο έργο.
Προκειμένου να περιορίσει τη συσσώρευση λάσπης και να παρατείνει τη ζωή του φράγματος, η Κίνα σχεδιάζει τώρα να κατασκευάσει τέσσερα ακόμα φράγματα πιο ψηλά στη ροή του Γιανγκτσέ.
