Ενα ακόμη μίνι μουσείο απέκτησε το Μετρό στον καινούργιο σταθμό του Χολαργού. Ενας αρχαίος δρόμος σε μήκος 30 μέτρων και ένα παρόδιο νεκροταφείο με επιζωγραφισμένες ληκύθους, αγγεία και όστρακα που στολίζουν μεγαλοπρεπώς μια επιτοίχια αφίσα, σου δείχνουν ότι κι αυτός ο δρόμος, η σημερινή λεωφόρος Μεσογείων, που «τρέχει» πάνω από τον σταθμό, έχει την ίδια όδευση από την αρχαιότητα.
Εδώ και δυόμισι χιλιάδες χρόνια η Μεσογείων ήταν περίπου εκεί και οδηγούσε τα βήματα των Αθηναίων από το άστυ (τις Διοχάρους πύλες, στη συμβολή των οδών Απόλλωνος και Βουλής στο Σύνταγμα) προς τη Μεσογαία και την πεδιάδα του Μαραθώνα.
«Στο σημείο αυτό ήταν το νότιο κράσπεδο του αρχαίου αγροτικού δήμου Φλύας, που εκτεινόταν στα βορειοανατολικά της Αθήνας και περιελάμβανε το σημερινό Χαλάνδρι, τα Βριλήσσια, την Αγία Παρασκευή, τον Χολαργό και τους γύρω συνοικισμούς», μας έλεγε χθες η ανασκαφέας του χώρου Μέλπω Πωλογιώργη. Είχε την καλοσύνη να μας ξεναγήσει στην έκθεση του Μετρό και να μας δείξει στην επιδαπέδια βιτρίνα τα ευρήματά της.
Ηταν γύρω στις 12 το μεσημέρι και οι ταξιδιώτες, αρκετά βιαστικοί, απέφευγαν να πατήσουν στη γυάλινη επιφάνεια. Μερικοί ωστόσο κοντοστάθηκαν να ακούσουν την αρχαιολόγο της Β' ΕΠΚΑ που μας εξηγούσε πως ο αρχαίος δρόμος, τμήματα του οποίου εκτίθενται στην επιδαπέδια βιτρίνα, βρέθηκε σε απόσταση περίπου 80 μέτρων, στο νότιο φρέαρ εξαερισμού του σταθμού.
«Το αρχαίο οδόστρωμα σωζόταν σε απελπιστική κατάσταση λόγω των δικτύων κοινής ωφέλειας, που είχαν περάσει μετά τη διεύρυνση της λεωφόρου Μεσογείων κατά τη δεκαετία του '60. Το αρχαιότερο τμήμα του οδοστρώματος χρονολογείται στον 5ο αιώνα π.Χ.». Οπότε δεν αποκλείεται να έχει περάσει από εκεί και ο Περικλής, παρ' όλο που η πατρίδα του, ο αρχαίος Χολαργός, δεν ταυτίζεται με τον σημερινό.
Ο αρχαίος δρόμος εδραζόταν στο μαλακό σχιστολιθικό πέτρωμα της περιοχής και κάτω από αυτόν αποκαλύφθηκε, λαξευμένος στον βράχο, αποστραγγιστικός αγωγός, ο οποίος πιθανολογείται πως ήταν σε χρήση έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους. Στη βιτρίνα του Μετρό βλέπει κανείς και τον καλοφτιαγμένο αποστραγγιστικό αγωγό, δηλαδή τον υπόνομο που έπαιρνε τα νερά της βροχής για να μη λιμνάζουν πάνω στο οδόστρωμα.
Το παρόδιο, όμως, νεκροταφείο από το οποίο εκτίθεται μια πήλινη λάρνακα παιδικής ταφής με τα κτερίσματά της, δεν ήταν πάνω σ' αυτόν τον δρόμο. Βρέθηκε σε απόσταση 50 μέτρων, στην ανατολική είσοδο του σταθμού. «Ερευνήθηκαν οκτώ τάφοι (πώρινες σαρκοφάγοι, μαρμάρινοι κιβωτιόσχημοι που μιμούνται σαρκοφάγους, ταφές μικρών παιδιών κ.ά.), όλοι του 5ου αι. π.Χ., σε μεγάλο βαθμό καταστραμμένοι και συλημένοι, γιατί πριν από τα μέσα του 20ού αιώνα είχε χτιστεί εκεί μία οικία», μάς λέει η Μέλπω Πωλογιώργη.
Το νεκροταφείο ήταν γνωστό από το 1963 όταν με αφορμή το άνοιγμα μιας τάφρου είχε έρθει στο φως ομάδα επιτύμβιων μνημείων του 4ου αιώνα π.Χ. Ενα από αυτά, που βλέπουμε σε φωτογραφία στον σταθμό του Χολαργού, απεικονίζει νεκρό αγοράκι μπροστά σε ένα ταφικό μνημείο, έναν ψηλό πεσσό πάνω στον οποίο στέκεται μια Σειρήνα παίζοντας λύρα. Η ανάγλυφη αυτή απεικόνιση, που χρονολογείται στο 370 π.Χ., αποτελεί μία από τις πρωιμότερες στην Αττική επιτύμβια τέχνη, σύμφωνα με την κ. Πωλογιώργη. Στη λάρνακα της επιδαπέδιας βιτρίνας βλέπουμε επίσης τρία αγγεία που συνόδευαν το παιδάκι. Ενα πολύ μικρό και ένα σπάνιο κύπελλο κρασιού, μια οινοχόη με εξωτερική διακόσμηση που θυμίζει ρώγες από σταφύλι. *
Τι βλέπουμε στην επιδαπέδια βιτρίνα
- Δύο τμήματα του αρχαίου δρόμου που ξεκινούσε από το Σύνταγμα και έφτανε στον Μαραθώνα.
- Εναν λαξεμένο αγωγό (υπόνομο) που ήταν κάτω από το οδόστρωμα.
- Μια πήλινη λάρνακα παιδικής ταφής και τρία αγγεία που συνόδευαν τον νεκρό.
