H αρχαιότερη κρανιακή χειρουργική επέμβαση στην Ελλάδα έχει ηλικία 28 αιώνων και πραγματοποιήθηκε στα αρχαία Άβδηρα της Θράκης. Το εντυπωσιακό δεν είναι μόνο πως η 20χρονη ασθενής που χτυπήθηκε από εχθρικό βλήμα έζησε μετά την επέμβαση για τουλάχιστον δύο ακόμη δεκαετίες, αλλά και το ότι ο γιατρός ακολούθησε με απόλυτη επιτυχία την πρακτική του Ιπποκράτη όπως περιγράφεται στα συγγράμματά του δύο αιώνες πριν από τη γέννησή του διασημότερου αρχαίου Έλληνα γιατρού!
Αυτά αποκαλύπτει η έρευνα του καθηγητή Φυσικής Ανθρωπολογίας και Αρχαιολογικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Adlephi της Νέας Υόρκης Αναγνώστη Αγελαράκη, που δημοσιεύεται στο καινούργιο τεύχος της έγκυρης επιστημονικής επιθεώρησης «Archaeology».
«Πρόκειται για μια μοναδική ανακάλυψη που εδραιώνει τα επιστημονικά θαύματα της ελληνικής ιατρικής και δη της χειρουργικής», λέει στα «NEA» ο κ. Αγελαράκης. «Είναι σημαντικότατο εύρημα όχι μόνο για την αρχαιότητά του, για την ιατρική επιτυχία της ανάρρωσης από επέμβαση σε έναν πολύπλοκο κρανιακό χώρο, για την εκπληκτική χειρουργική εργασία που μας δείχνει, αλλά και για τις αδιάσειστες επιστημονικές αποδείξεις σχετικά με τις ρίζες της χειρουργικής».
H υπόθεση τοποθετείται χρονικά στα τέλη του 7ου αιώνα π.X., στα Άβδηρα, όπου οι κάτοικοι των Κλαζομενών (μια από τις ελληνικές πόλεις της Ιωνικής Αμφικτυονίας) έχουν ιδρύσει αποικία. Ένα βλήμα που εκτοξεύεται από τη σφενδόνη ντόπιου Θράκα - οι γηγενείς Θράκες επεδίωκαν επί μακρόν την καταστροφή της αποικίας - χτυπά μια 20χρονη κοπέλα στο πίσω μέρος του κεφαλιού. Το βλήμα βρίσκει σε ένα σημείο που ενώνονται τα κόκαλα και σφηνώνεται σε μια κρανιακή συρραφή, σε ένα από τα πιο αδύναμα σημεία του κρανίου.
«H περίπτωση ήταν πολύ σοβαρή επειδή το βλήμα είχε σφηνώσει στη συρραφή των οστών», επισημαίνει ο καθηγητής Αγελαράκης, που εξέτασε τα καλοδιατηρημένα οστά της γυναίκας, όταν ανακαλύφθηκαν από την αρχαιολόγο Ευδοκία Σκαρλατίδου. «H πληγή ήταν μεγάλη. Το βλήμα συνέτριψε τους μαλακούς ιστούς του κρανίου και προκάλεσε σοβαρή συνθλιπτική ρήξη και βούλιαγμα του οστού. H εγχείρηση ήταν απαραίτητη για να απομακρυνθούν τόσο τα θραύσματα των οστών όσο και το σφηνωμένο βλήμα».
Το εντυπωσιακό είναι πως ο γιατρός δεν ακολούθησε την πεπατημένη οδό για την επέμβαση, τον τρυπανισμό (επέμβαση με περιστρεφόμενο κυλινδρικό πριονοειδές τρυπάνι), αλλά τη μέθοδο της απόξυσης (με ειδικό ξύστρο), την πλέον κατάλληλη δηλαδή για τη συγκεκριμένη περιοχή του κρανίου που επιτρέπει την απομάκρυνση των θραυσμάτων και εξαλείφει τα σχισμοειδή κατάγματα - σύμφωνα και με το κλασικό ιπποκράτειο ιατρικό σύγγραμμα «Περί των εν κεφαλή τρωμάτων», που γράφηκε σύμφωνα με την επικρατούσα εκδοχή δύο αιώνες αργότερα.
Από τι πέθανε, τελικά, η ασθενής δυο δεκαετίες μετά την επιτυχημένη επέμβαση; «Δεν μπόρεσα να προσδιορίσω από τα οστά της», διευκρινίζει ο κ. Αγελαράκης. «Ωστόσο, πέρα από ορισμένες οδοντικές παθολογίες και αρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης και των άκρων, ήταν σχετικά υγιής και σε αρκετά καλή φυσική κατάσταση».
«Ήταν εξαιρετικά προηγμένοι»
Οι νέες σελίδες της ιστορίας της ιατρικής γεμίζουν πλέον «με ασύγκριτα ανώτερες εξελίξεις - όπως προκύπτουν από τα κείμενα ή τις πρακτικές - άλλων λαών στην περιοχή», εκτιμά ο καθηγητής Αναγνώστης Αγελαράκης. «Και ενώ δεν μπορώ να ισχυρισθώ ότι οι Έλληνες ανέπτυξαν ιατρικές μεθόδους σε απόλυτη απομόνωση, δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις, ούτε καν ενδείξεις ότι άντλησαν ιατρικο-χειρουργικές γνώσεις από κάποιες εξωτερικές πηγές, ώστε να σημειώσουν το τεράστιο άλμα από το επίπεδο του ανεξήγητου και τα ξόρκια στην έμπρακτη επιστημονική αντιμετώπιση παθολογικο-τραυματικών περιπτώσεων, όπως η διεξαγωγή της πολύπλοκης χειρουργικής επέμβασης στη νεαρή γυναίκα στα Άβδηρα».
